Kafkas Arısı : 
Kafkas arısının (Apis mellifera Caucasica) ana yurdu Kafkasların dağlık bölgesidir. Kafkasların alçak 
ovalarında sarı abdomen halkalı olan Apis mellifera Remipes alanlarına kadar değişik lokal formları 
bulunmakla birlikte bizi ilgilendiren, dağ arısı da denen yüksek rakımlı bölgelerin uzun ve karlı kışına 
adapte olmuş siyah renkli arılardır.

 Dış Görünüşü: (Morfolojik Özellikleri)
Diğer arılardan daha iridirler. Gözden çıkan isçi arıların ağırlıkları 70 - 80 mg.dır. Kitin esmer 
renktedir. Geçit formlarının ilk abdomen halkasındaki iki adet kahverengi leke bulunur. 
Dağlık yöre Kafkaslarının tüm abdomen halkaları siyahtır. Kıllarda gri renk baskındır. Erkeklerin 
thoraksları siyahtır. Ari ırkları içinde en uzun dilli olanıdır. Uzun dilleri sayesinde derin tüplü 
çiçeklerden de nektar toplayabilirler. Dil uzunlukları 6.6 - 7.25 mm. dır. Ortalama 7.09 mm 
Cubital indeks 2.16 ile normaldir.

 Koloni Davranışları: (Fizyolojik Özellikleri)
İyi bir yavru yetiştiricisidir. Kuvvetli koloniler teşkil eder. Kıştan zayıf çıkar, ilkbahar basında 
gelişme çok erken baslar ve düzenli seyreder. Koloninin gelişme sürecinde ana ari bir günde 
1100 - 1500 yumurta yumurtlayabilir. Gömeçler üzerinde sessizdir. Kontrol için çerçeveler 
kovandan çıkarıldığı esnada bile yaptıkları islere devam eder. Uysaldır, hırçın ve sokucu değildir. 
Çok düzgün gömeç yapar ve sırlar. Göz sırları koyu renklidir. Propolisi çok taşır ve kullanır. Balı 
ilk önce kuluçkalığa, sonra da ballığa depolar. Güçlü bir yiyecek toplama yeteneğine sahiptir. 
Fazla bal yapar ve yavru gözlerine yakın depolar. Yeni yiyecek kaynağı aramada çok basarilidir. 
Zengin nektar kaynaklarını çok iyi değerlendirir. Kıt kaynaklardan da en ekonomik yararı sağlar. 
Yağmacılık eğilimleri fazladır. Doğal oğul verme eğilimleri zayıftır. Araştırmalar normal 
şartlardaki kolonilerin % 13 ünün oğul verdiğini göstermiştir. Doğal habitatlarında ağır ve 
uzun kış şartlarında üstün kışlama yeteneğine sahiptir. Sonbaharda küçük bir delik hariç, uçuş 
deliğinin diğer kısımlarını propolis perdesi ile kapatır. Yiyecek depolarını çok iyi korur ve tutumlu 
kullanır. Sayılan bu özellikleri ile Dağ arısı olarak da adlandırılan Kafkas arıları, kişi soğuk 
ve karlı iklimlerde basarili, dünyadaki iki önemli ari ırkından birisidir. 
Kafkas arısı, ABD’nin kuzey eyaletlerinde, Kanada’da, Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerinde, 
Rusya’nin hemen her yerinde, Çin’de, Mançurya ve Moğolistan’da, Orta Asya Cumhuriyetlerinde 
ve soğuk iklime sahip diğer bazı ülkelerde basari ile kullanılan en önemli arı ırkıdır.

·Kafkas Arısının Kuzeydoğu Anadolu Bölgesindeki Mevcut Durumu
Gezginci Aricilik başlamadan önce Ardahan, Artvin, Kars ve bazı çevre illerde Kafkas arısı saf 
olarak bulunuyordu. Çünkü doğal coğrafya Kafkas arılarının saf olarak kalabilmesini sağlıyordu. 
1950’li yıllarda gezginci arıcılığın başlaması ile bu illere çevre bölgelerden gelen farklı ırktan Suriye 
arısı, Iran arısı, Anadolu arısı ve Muğla arısı gibi arılar Kafkas arısını melezleşmişlerdir. Artık bu 
illerde Kafkas arısı saf olarak bulunmamaktadır. Saf Kafkas arısı 1983 yılında Ardahan’ın 
Posof ilçesi dolaylarında bulunabilmişken, bugün Posof ve çevresinin de melezlendiği 
görülmektedir. Zaman zaman Artvin-Zeytinlik , bölgesinde, bazen de Posof’ta konaklayan 
(ve melezlenmiş olan) Ardahan Aricilik Üretme İstasyonu kolonileri ile 1999 yılında başka 
bölgelerden getirilerek Ardahan köylülerine dağıtılan 1550 koloni bu melezlenmeyi tetiklemiştir. 
Ayrıca Akdeniz Bölgesinden gelerek Ardahan’da konaklayan bir ana ari üretim isletmesi de, 
tüm bölgeye ana arılar satarak melezlenmeyi daha da hızlandırmıştır.
Kafkas arısının bulunduğu bu bölgenin çevresindeki Iran, Ermenistan, Suriye ve Anadolu arılarının 
tamamı sari abdomen halkalı arılardır. Siyah renkli Kafkas arısı, çevreden gelen sari renkli 
kolonilerle melezlendiğinde, Kafkas koloniler de sari renkli isçi arılar ortaya çıkmaktadır. 
Böylece melezlenme kolayca görülebilmektedir.

·Camili Havzası’nda Saf Kafkas Irki Ari Varlığının Belirlenmesi
Artvin ilinin Borçka ilçesi Camili Havzası’ndaki tüm kolonilerin saf Kafkas olarak kalabildiği, 1998 ve 
daha sonraki yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla belirlenmiştir.